Dat overkomt mij niet...
Tijdens de HBO module psychologie & gezondheid die ik eerder dit jaar volgde, leerde ik over de optimistische bias. Kort uitgelegd betekent dit dat mensen geneigd zijn om optimistischer naar hun eigen gedrag te kijken, maar dat de feiten iets anders laten zien. Op basis van dit thema sla ik graag een brug naar stress. Want hoe heeft de optimistische bias impact op de kans op een burn-out?
In gesprekken met klanten hoor ik geregeld uitspraken als:
De optimistische bias kan er dus voor zorgen dat je gelooft dat de kans dat jou iets overkomt aanzienlijk kleiner is. De kans of het risico dat je loopt om een burn-out te krijgen, kun je hierdoor behoorlijk onderschatten. In het algemeen zorgt de optimistische bias ervoor dat je inschat dat de kans op iets positiefs groter is voor jou dan voor anderen en dat de kans op iets negatiefs voor jou kleiner is dan voor anderen.
Ben je van nature een extreme stresskip of zit je in een burn-out? Dan heb je doorgaans minder van doen met de optimistische bias. Dan is je glas over het algemeen halfvol, ben je minder positief ingesteld en heb je daardoor minder van doen met de optimistische bias. Simpelweg omdat je (in deze fase) een negatieve(re) kijk hebt. Vandaag ga ik met dit thema daarom vooral in op de mensen die wel stress ervaren, maar niet in de categorie extreme stresskip vallen of een burn-out hebben.
Juist door de optimistische bias kun je in het leven meer risicovolle keuzes maken. Zolang je nog overeind staat, enigszins het gevoel hebt dat je functioneert of in het algemeen niet gelooft dat je een burn-out kunt krijgen, kan dit gevolgen hebben voor de keuze die je maakt. Ondanks dat je wel degelijk signalen ervaart, ga je bijvoorbeeld tóch nog gas bijgeven om vóór het einde van het jaar alles te kunnen afronden wat nog op de planning staat. Je vindt dat je gezond eet, voldoende beweegt en de stress die je hebt valt heus wel mee. Daarom zou dat lijf heus niet zomaar omkegelen en is een bezoek aan de huisarts voor die aanhoudende stressklachten écht nergens goed voor. Maar wat ga je constateren als je een week lang je voeding en beweging bijhoudt? Is het dan nog steeds gezond? Als je opschrijft wanneer je stress ervaart gedurende de week en dit wel erg frequent/heftig blijkt te zijn? Zal dat overeen komen met jouw eigen kijk op jouw welzijn? Als de klachten die je door stress hebt enorm zijn én impact hebben op jouw functioneren?
Daarom begin ik mijn trajecten met het inzichtelijk maken van de feiten. Hoe sta je er nu eigenlijk écht voor? Hiervoor werk ik met gevalideerde vragenlijsten die de ernst van de stressklachten zichtbaar maken én ga ik met je in gesprek over de voeding die je nuttigt. Want wat je eet en drinkt heeft impact op jouw stresssysteem.
Natuurlijk heeft het ook zijn voordelen als je positiever kijkt naar jouw kansen om een burn-out te krijgen. Ook al is jouw kijk dan misschien niet bepaald realistisch. Want laten we eerlijk zijn, ik geloof zelf óók dat je met het glas halfvol meer bereikt in het leven dan met het glas half leeg. Dat je daardoor letterlijk in beweging blijft en stapje voor stapje steeds meer in de richting van je doel kunt bewegen. Voor veel dingen geloof ik dat dit daadwerkelijk een mooie uitkomst op kan leveren. Maar voor het hebben van chronische stress geloof ik niet dat optimisme in het algemeen hét verschil maakt als je jezelf eigenlijk al voorbij gelopen bent. Dan heb je het te ver laten komen en draai je dat niet zomaar meer terug. Je bent simpelweg te laat en moet fysiek gaan herstellen, zodat je weer energie krijgt en rust in je hoofd.
Daarom vind ik dat de optimistische bias ervoor kan zorgen dat je keuzes maakt, die de kans op een burn-out alleen maar vergroten. Natuurlijk kan er ook sprake zijn van het bewust negeren van signalen uit angst of wil je er niet aan toegeven dat het jou toch lijkt te overkomen. Neemt in mijn optiek niet weg dat we nog steeds geregeld de kans dat ons een burn-out overkomt te gering inschatten. Denk maar eens na over het feit dat één op de vijf werkenden te maken heeft met burn-out klachten. Dat zijn absurd hoge aantallen toch?
Als je om je heen kijkt op het werk, zijn er gegarandeerd mensen die aan het strugglen zijn. Die meer fouten maken, minder goed geconcentreerd kunnen werken en vermoeid zijn. Die op hun tenen lopen en toch nog proberen te blijven functioneren, dus doorgaan met wat ze doen op het werk. Dat kost alleen steeds meer moeite, dus moeten ze bijvoorbeeld meer uren gaan werken om hetzelfde werk op een dag te kunnen verzetten. Als je dan denkt dat ‘het jou heus niet overkomt’, kun je wel eens van de koude kermis thuis komen…
Wanneer in het leven heb jij de kans op een negatieve uitkomst teveel onderschat?