De overlevingsstand
Wekenlang al loop je op je tenen. Zodra de wekker gaat om jou uit je bed te schudden, vraag jij je af waarom je überhaupt nog een wekker zet. Al urenlang heb je naar het plafond liggen staren en je enorm gefrustreerd waarom het je elke keer niet lukt om goed te slapen. Nog steeds enorm vermoeid besluit je toch maar je bed uit te gaan en de dag te beginnen. Sjonge, dat wordt weer afzien vandaag om die eindstreep te halen.
Tot voor kort hield je het met hard werken eigenlijk best aardig vol om gewoon door te gaan, maar de laatste weken wordt het steeds moeilijker. De klachten nemen trouwens ook behoorlijk toe, want naast die behoorlijke vermoeidheid merk je dat het je steeds meer moeite kost om je werk gedaan te krijgen. Vorige week was je zelfs uitgevallen tegen een collega, die voor de derde keer een stomme vraag kwam stellen. Thuis houdt je man wat meer ‘gepaste afstand’, want de tijger in jou kan soms ineens losbreken. Jouw lijf begint hardop STOP te roepen.
Wat gebeurt er in je lijf
Wanneer jouw lijf voortdurend ‘aan’ staat en er weinig ruimte is voor ontspanning of herstel, raak je uitgeput. Je pleegt dan roofbouw op je lijf. Door wilskracht heb je het hoogstwaarschijnlijk al lange tijd volgehouden, ondanks dat je lijf signalen gaf dat er herstel nodig was. Het gevaar van alsmaar doorgaan, is dat je de signalen die je lijf wel degelijk geeft, simpelweg niet goed meer opmerkt. Daarom gebeurt het zo vaak dat als iemand met stressklachten vrij neemt voor een paar dagen of op vakantie gaat, pas voelt hoe moe diegene eigenlijk is. Dan pas is er ruimte voor herstel en in die modus voel je de signalen veel beter aan.
Vermoeidheid als signaal
Wanneer je je moe voelt, is dit een signaal dat je jezelf teveel aan het (over)belasten bent. In de regel zijn we geneigd om door te gaan, want tsja, je kunt je werk om een beetje vermoeidheid niet afzeggen en ook thuis zal de boel draaiende gehouden moeten worden. Of die ene afspraak die je in de avond gepland had, die ga je niet last minute annuleren. Jouw vriendin moet een heel eind rijden en jullie zien elkaar al zo weinig. Als je niet acteert op vermoeidheid, houd je dat best een tijd vol. Helaas ga je dan inleveren op je energiereserves, want als je met een minder opgeladen batterij opstaat en wel meer doet dan je aan energie beschikbaar had… Tsja, tel uit je winst.
Thuis leerde ik dat je niet meer geld kunt uitgeven dan je hebt, maar daarbij hebben ze me nooit verteld dat dit voor energie óók zo werkt. Dat wisten ze simpelweg niet en zeker in het ondernemersgezin waar ik opgroeide, ging je gewoon door. ‘Van hard werken is tenslotte nog nooit iemand doodgegaan’… Inmiddels weet ik beter en deel ik de mening van mijn ouders dat van hard werken nooit iemand is dood gegaan, mits er balans is. Met kei hard werken en kei hard knallen is helemaal niets mis, zolang er daarnaast maar voldoende ruimte is voor herstel. Hoe je daarvoor zorgt? Dat kan op allerlei manieren.
Invulling geven aan herstel
Laat ik beginnen te zeggen dat slaap de allerbeste manier is om te herstellen. Ironisch genoeg wordt slapen juist vaak een probleem als je langere tijd stressklachten ervaart. Lekker dan! Een goede nachtrust begint bij voldoende rustmomenten overdag. Als jij aan het werk bent, maak je dan tijd voor:
Experimenteer wat voor jou fijne manieren zijn om herstelmomenten in te plannen gedurende de dag. Je zult merken dat wanneer je hier overdag voldoende aandacht voor hebt, je in de nacht fijner slaapt. Daar heb je de dag erna dan weer profijt van.
Ben je het overzicht inmiddels volledig kwijt, heb je het idee dat je om gaat vallen door een burn-out of wil je erger voorkomen? Kijk de komende tijd eens hoe het met je gaat. Welke klachten ervaar je? Wat kun je doen om de bronnen van stress te verlichten de komende tijd? Denk je dat je er alleen niet uit komt? Trek op tijd aan de bel! Het is niet gek dat je in dat stadium niet goed meer weet wat het beste voor je is, want jouw systeem raakt door langdurige stress ontregeld.
In dat geval geldt het volgende:
‘Jouw lijf geeft een gezonde reactie op een ongezonde situatie.’