Koffie en stress – een goede match of juist niet?

Koffie, ik ben er dol op. Of het nu een latte macchiato, een cappuccino of door mijzelf thuis gemaakte opgeklopte melk met senseo is; een dag zonder koffie voelt als een dag niet geleefd. Bij wijze van dan uiteraard. Ik vind koffie écht lekker en drink het bewust met mate.

• Wat als je koffie simpelweg nodig lijkt te hebben om de dag door te komen of zelfs om wakker te blijven?
• Als je koffie drinkt uit gewoonte en je misschien wel uitkomt op zo’n acht bakken koffie per dag?

Zoals je mogelijk weet, bevat koffie cafeïne. Cafeïne heeft effect op jouw stresssysteem. Jouw autonome zenuwstelsel regelt onbewuste processen in jouw lichaam. Denk daarbij aan jouw ademhaling, hartslag, bloeddruk en lichaamstemperatuur. Zo worden essentiële processen automatisch goed geregeld. Op die manier kan je lichaam in verschillende situaties goed functioneren. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee regelsystemen, die elkaar voortdurend afwisselen en niet tegelijk actief kunnen zijn. De één (de sympathicus) is gericht op actief zijn en prestaties leveren. De ander (de parasympathicus) is gericht op rust en herstel. Zie het als een soort gas- en rempedaal, waarbij je gas geeft als je dingen doet en daarna op de rem trapt om weer bij te tanken.

Wat zijn de nadelen van cafeïne?

• Allereerst stimuleert het de sympathicus, oftewel jouw ‘gaspedaal’. Ademhalingsoefeningen wegen helaas niet op tegen bijvoorbeeld acht koppen koffie per dag.
• Door het gebruik van cafeïne voel je jouw vermoeidheid minder goed, waardoor je behoefte aan rust als het ware wordt onderdrukt.
• Het duurt zo’n vier uur voordat de helft van de cafeïne uit je lijf is. Wanneer je later op de dag koffie drinkt, kan het daarom een negatieve uitwerking hebben op jouw slaap. Slecht slapen verhoogt weer jouw stress.
• Door de dag heen kun je bij teveel koffie minder slaapdruk opbouwen. Slaapdruk is het gevoel van slaperigheid dat gedurende de dag toeneemt, waardoor je in de avond goed kunt slapen. Om deze slaapdruk toe te laten nemen, is het stofje adenosine nodig. Cafeïne lijkt echter op adenosine en omdat cafeïne in de adenosinereceptoren gaat zitten, bouw je minder slaapdruk op.
• Cafeïne stimuleert daarnaast de adrenaline-afgifte. Dit kan ertoe leiden dat je angstiger wordt. Laat dat al één van de klachten die kunnen ontstaan als je al langere tijd stress ervaart. Door overmatig gebruik van cafeïne vererger je dat nog meer.
• Koffie bevat gifstoffen waardoor je lichaam extra belast wordt. Dit kan weer leiden tot meer vermoeidheid.
• Overmatige consumptie van koffie kan leiden tot bijwerkingen. Denk dan aan bijvoorbeeld trillingen, hartkloppingen, rusteloosheid en spijsverteringsproblemen. Dit kan de lichamelijke symptomen van stress verergeren. Een alternatief is cafeïne vrij, hier zit wel een klein beetje cafeïne in, maar aanzienlijk veel minder dan in gewone koffie.

Wat zijn de voordelen van cafeïne?

• Zoals je aan het begin van deze blog al hebt gelezen, zorgt cafeïne ervoor dat jouw concentratie en alertheid verbeteren.
• Het drinken van koffie kan ervoor zorgen dat je jouw vermoeidheid of mentale traagheid minder goed voelt, wat ervaren kan worden als een voordeel.
• Koffie mag meegeteld worden in de dagelijkse hoeveelheid vocht die je drinkt.
• Daarnaast lijken er enkele gezondheidsvoordelen te kleven aan het drinken van twee tot vier koppen koffie per dag, omdat bijvoorbeeld het risico op hartziekten en de kans op een beroerte met zo’n 10% afnemen, aldus het voedingscentrum.
• Moeite om naar de wc te gaan? Koffie werkt als een natuurlijk laxeermiddel en een kopje koffie kan het toiletbezoek dan net wat makkelijker maken.

Gelukkig drink ik alleen maar thee…

Denk je na het lezen van bovenstaande dat dit niet van toepassing is, omdat jij alleen maar thee drinkt? Dan is het goed te weten dat thee theïne bevat en dit dezelfde werking heeft als cafeïne. Kruidenthee zoals kamillethee, muntthee en rooibosthee is niet gemaakt van de blaadjes van de theeplant en bevat daardoor geen cafeïne, aldus het Voedingscentrum.

Inmiddels weet je meer over het effect van cafeïne en dus over het gebruik van koffie óf thee. Daarom krijg je van mij uiteraard enkele praktische tips, zodat je met enkele aanpassingen jouw stress systeem al meer ondersteunt in plaats van in de weg zit.

• Drink bij voorkeur geen koffie na 14.00 uur.
• Drink maximaal vier kopjes koffie per dag, indien mogelijk één of twee cafeïne vrij als je stressklachten ervaart.
• Probeer koffie niet binnen één uur na de maaltijd te nuttigen, want dan worden bepaalde vitaminen en mineralen minder goed opgenomen.
• Kijk naar alternatieven voor koffie, zodat je voldoende vocht binnen krijgt en je wel iets drinkt dat je lekker vindt.
• Maak van koffie drinken een fijn moment van rust. Dit kun je doen door je koffie niet weg te klokken, maar ervan te genieten. Ruik eens aan je koffie, proef de smaak van de koffie en ervaar de wat de warmte van zo’n heerlijke drank met je doet.

Helaas is het aanpassen van de hoeveelheid koffie die je drinkt, géén totaaloplossing wanneer je al langere tijd stress ervaart. Wel is het één van de knoppen waar je aan kunt draaien om jouw stress systeem niet onnodig te belasten. Geniet vooral van die heerlijke kop koffie en doet dat met mate, zeker wanneer je stressklachten ervaart.